Dlaczego upadła Rzeczpospolita? To pytanie zadawano już w końcu XVIII wieku. My czy oni (ościenne mocarstwa), kto jest winien rozbiorów Rzeczypospolitej? W tym numerze autorzy „Mówią wieki” starają się dać odpowiedź na podstawie najnowszych badań historyków. Nie tylko błędy Augusta Mocnego czy jego syna doprowadziły do zaprowadzenia upokarzającej rosyjskiej kurateli nad Rzeczpospolitą – pisze Łukasz Adamski z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Współpracy, współwydawcy tego numeru.
O skutkach wojny z początku XVIII stulecia piszą Przemysław Gawron, Karol Kościelniak i Tomasz Bohun, ten ostatni podkreśla: pod względem strat ludnościowych, gospodarczych i kulturalnych wojna północna okazała się dla Rzeczypospolitej katastrofą niemal apokaliptyczną. (…) Ludność kraju skurczyła się o jedną czwartą. Rządy dynastii Wettynów analizują Urszula Kosińska i Piotr Kroll przedstawiając mocno odmienny obraz tych czasów od tego, który dominuje w dawnej historiografii i podręcznikach szkolnych. O wzorcach kulturowo-obyczajowych szlachty i próbach reform pisze Bogdan Rok w artkule Sarmatyzm i oświecenie. O roli religii na ziemiach I Rzeczypospolitej przeczytamy w artykułach Katolicyzm głęboki i powierzchowny oraz w tekście historyka z Uniwersytetu Lwowskiego Ihora Skoczylasa „Hybrydowa” instrumentalizacja wiary: Rosja, prawosławie i unici w XVIII wieku. O reformach Stanisław Augusta w artykule Nie tylko Szkoła Rycerska. Na koniec bloku tematycznego przeczytamy dogłębną analizę prof. Zofii Zielińskiej My czy oni, czyli kto ponosi winę za rozbiory , która pisze : losy Rzeczypospolitej nie pozostawiają wątpliwości, iż utraciła ona państwowość nie dlatego, że nie potrafiła podnieść się z upadku, ale dlatego, że do jej odrodzenia nie dopuścili zagraniczni stróże jej słabości.
Ponadto: Maria Falińska Święte piwo bogów fińskich, Bogdan Borucki Król lew po detronizacji
W tym miesiącu rozpoczynamy nowy, 12-odcinkowy cykl Ludzie i pieniądze: 1794 – 1914 przygotowany wraz z Narodowym Bankiem Polskim. Będzie to głownie historia gospodarcza ziem polskich, ale tym razem, dla zrozumienia zachodzących u nas procesów część, tekstów poświęcimy dziejom powszechnym. Zaczynamy od powstania kościuszkowskiego i pierwszego polskiego banknotu. W artykule Bilet skarbowyTomasz Hen-Konarski z IH PAN opisuje okoliczności i znaczenie jego emisji, ale zastrzega, że : jest całkiem możliwe, iż bilety skarbowe nie były pierwszymi polskimi pieniędzmi papierowymi, gdyż ich definicję spełniały już nieco wcześniej zaręczenia skarbowe. Natomiast Rafał Szukała przedstawia mało znany aspekt życia naczelnika powstania w artkule Z procentu od tej sumy żyć muszę. Zawiłe losy inwestycji Tadeusza Kościuszki.
Publikacji tekstów tego cyklu towarzyszyć będą wykłady autorów w Centrum Pieniądza NBP – wstęp wolny. Szczegóły na stronie mowiawieki.pl i fb.
